สาระน่ารู้ เกี่ยวกับ

อะไรทำได้ อะไรทำไม่ได้

อะไรถูก อะไรผิดกฎหมาย

ถาม: ประชาชนทั่วไปมีสิทธิที่จะตรวจสอบการทำงานของเจ้าหน้าที่ตำรวจโดยสามารถ ​ถ่ายภาพหรือวิดีโอเก็บไว้เป็นหลักฐานได้หรือไม่

ตอบ: ไม่มีบทกฎหมายฉบับไหน ที่กำหนดห้ามถ่ายภาพหรือวิดีโอเจ้าหน้าที่ตำรวจ ถึง​แม้ว่าตำรวจจะบอกว่าห้ามถ่ายก็ตามที หากไม่ได้นำไปโพสต์ลงสื่อโซเชี่ยลใส่ความให้เกิด​ความเสียหาย แค่ถ่ายเก็บไว้เป็นหลักฐานจึงไม่มีความผิดแต่อย่างใด แต่ถึงอย่างไร​ก็ตามการถ่ายคลิปนั้นเป็นไปเพื่อการตรวจสอบการทำงานของเจ้าหน้าที่เก็บไว้เป็นหลัก​ฐานเฉพาะ หากมีการก่อกวนเจ้าหน้าที่ตำรวจก็อาจเข้าข่ายเป็นการขัดขวางการปฏิบัติ​งานของเจ้าหน้าที่ตำรวจ และเป็นการก่อความเดือดร้อนรำคาญด้วย

อย่างไรก็ดีสำนักงานตำรวจแห่งชาติก็เคยมีคำสั่งเป็นหนังสือวิทยุในราชการสำนักงาน​ตำรวจแห่งชาติด่วนที่สุด ลงวันที่ 21 สิงหาคม 2561 เลขที่ 0007/340 โดยมีเนื้อหา​กำชับการทำงานของเจ้าหน้าที่ตำรวจให้เหมาะสมเพราะปรากฏภาพตามสื่อโซเชี่ยลบ่อยๆ​เวลาตำรวจทำไม่ถูกต้องเหมาะสม และไม่มีคำสั่งหรือกฎหมายห้ามไม่ให้ประชาชนตรวจ​สอบการทำงานของเจ้าหน้าที่ตำรวจแต่อย่างใด

ดังนั้นหากประชาชนถ่ายภาพหรือถ่ายคลิปการปฏิบัติหน้าที่ของข้าราชการตำรวจ​เพื่อเก็บไว้เป็นหลักฐานจึงสามารถทำได้(เทียบคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3798/2564 )

ถาม: การถ่ายคลิป ถ่ายภาพของบุคคลอื่น โดยไม่ได้รับอนุญาตจะมีความผิดอย่างไรบ้าง

ตอบ: ตามหลักกฎหมายรัฐธรรมนูญ มาตรา 25 ได้วางหลักไว้ว่า "สิทธิและเสรีภาพ​ของปวงชนชาวไทย นอกจากที่บัญญัติคุ้มครองไว้เป็นการเฉพาะในรัฐธรรมนูญแล้ว ​การใดที่มิได้ห้ามหรือจำกัดไว้ในรัฐธรรมนูญหรือในกฎหมายอื่น บุคคลย่อมมีสิทธิและ​เสรีภาพที่จะทำการนั้นได้และได้รับความคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญตราบเท่าที่การใช้สิทธิ​หรือเสรีภาพเช่นว่านั้นไม่กระทบกระเทือนหรือเป็นอันตรายต่อความมั่นคงของรัฐ ความ​สงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชนและไม่ละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคล​อื่น

สิทธิหรือเสรีภาพใดที่รัฐธรรมนูญให้เป็นไปตามที่กฎหมายบัญญัติ หรือให้เป็นไป​ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กฎหมายบัญญัติ แม้ยังไม่มีการตรากฎหมายนั้นขึ้นใช้บังคับ ​บุคคลหรือชุมชนย่อมสามารถใช้สิทธิหรือเสรีภาพนั้นได้ตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ

บุคคลซึ่งถูกละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพที่ได้รับความคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญ ​สามารถยกบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญเพื่อใช้สิทธิทางศาลหรือยกขึ้นเป็นข้อ​ต่อสู้คดีในศาลได้

บุคคลซึ่งได้รับความเสียหายจากการถูกละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพหรือจาก​การกระทำความผิดอาญาของบุคคลอื่น ย่อมมีสิทธิที่จะได้รับการเยียวยาหรือ​ช่วยเหลือจากรัฐตามที่กฎหมายบัญญัติ"

ดังนั้นถึงแม้บุคคลมีเสรีภาพในการถ่ายภาพหรือคลิปก็ตาม แต่การกระทำ​เช่นว่านั้นเป็นการไปรบกวนสิทธิของคนอื่น การกระทำดังกล่าวเป็นการละเมิด​สิทธิของบุคคลอื่น ตามกฎหมาย ป.อ.มาตรา 397 ถือเป็นความผิดก่อความ​เดือดร้อนรำคาญ มีโทษปรับไม่เกิน 5,000 บาท และ/หรืออาจเข้าข่ายเป็นความ​ผิดตามพ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลอีกด้วยซึ่งในยุคโซเชียลที่ทุกคนสามารถ​ถ่ายคลิปโพสต์บอกเล่าเหตุการณ์ต่างๆ ได้ง่ายผ่านสื่อออนไลน์ที่ตัวเองมี แต่ขณะ​เดียวกันการโพสต์คลิปที่มีภาพบุคคลอื่นอาจต้องอยู่ในขอบเขตของกฎหมาย ​PDPA หรือ พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลเช่นว่านั้น

ถาม: มีความจำเป็นมากน้อยเพียงใดที่เจ้าหน้าที่ตำรวจยังคงจะต้องตั้งด่าน/ตั้งจุดสกัดอยู่อีก

ตอบ: ตำรวจมีอำนาจหน้าที่ในการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมตาม พ.ร.บ.ตำรวจ​แห่งชาติและตำรวจมีอำนาจทำการสืบสวนคดีอาญาได้ตามป.วิ.อาญาเพื่อป้องกันอาชญา- ​กรรมที่อาจเกิดขึ้นได้ในทางหลวง/และหรือเพื่อปราบปรามอาชกรรมที่เกิดขึ้นแล้วใน​ทางหลวง ดังนั้นการที่เจ้าพนักงานตำรวจจึงมีความจำเป็นที่จะจัดตั้งจุดตรวจหรือจุดสกัด​บนทางหลวงเพื่อดำเนินการจับกุมหรือตรวจค้นผู้กระทำความผิดกฏหมายอันเป็นการปฏิบัติ​การให้เป็นไปตามประมวลกฏหมายวิธีพิจารณาความอาญา

ในยุคนีั​ ทุกคนต้องใช้ถนนหนทางในการสัญจรไปมาในถนนหนทางจึงมีทั้งคนดี คนไม่​ดีปะปนกันไปอาชญากรมิได้บอกกล่าวแก่บุคคลทั่วไปว่าจะไม่ก่ออาชญากรรมในถนนหนทาง

คนไม่ดีส่วนใหญ่ก็จะใช้ถนนหนทางเป็นเครื่องมือในการกระทำผิด ขนยาเสพติด ก่อเหตุ​​ร้าย ล่าเหยื่อ​และใช้เป็นเส้นทางการหลบหนี

การตั้งด่าน​มีความสำคัญเพื่อป้องปรามอาชญากรรม/และทำให้​สุจริตชนมีความอบอุ่นใจ/แต่อาจทำให้บุคคลที่มีจิตใจไม่สุจริตไม่มองในทาง​บวกบ้างเกิดความไม่พึงพอใจ

ปัญหาไม่ได้อยู่ด่าน มันอยู่ที่คนไปตั้งด่าน​ ที่อาจใช้ด่านเป็นเครื่อง​มือในการกระทำไม่ชอบต่างๆจริงๆ​นั้นควรต้องแก้ที่คนแต่กลับไปแก้ด้วยการ​ห้ามตั้งด่าน

ยาเสพติดทะลักเต็มบ้านเต็มเมืองขนกันสะดวกสะบาย​และที่เห็นชัดๆ​ ​กรณีชายคลั่งยาตระเวนแทงคอชาวบ้าน​ที่อุดรธานีกว่าจะรู้ตัวก็เกือบ​ชั่วโมง​ ​คนดีต้องมาตาย 2​ และบาดเจ็บ​อีก 6

เรื่องด่านคงต้องชั่งน้ำหนักให้ดี มองอย่างรอบด้าน มิฉะนั้นอาจ​หลงกล ตกเป็นเครื่องมือแก๊งอาชญากรรมระดับชาติ

ถาม: การตั้งจุดตรวจโดยที่ไม่ปรากฏแผ่นป้ายแสดงยศ ชื่อ ชื่อสกุล และตำแหน่งเจ้า​พนักงานตำรวจที่ประจำจุดตรวจจะชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ บุคคลซึ่งมิใช่ผู้ขับขี่รถและ​ไม่ถูกเรียกให้ตรวจสอบจะสามารถเข้าไปตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ประจำ​จุดตรวจได้หรือไม่

ตอบ: การตั้งจุดตรวจเป็นการดำเนินการของเจ้าหน้าที่ตำรวจภายในเขตท้องที่รับผิด​ชอบของตนให้เป็นไปตามนโยบายและคำสั่งของผู้บังคับบัญชาตามลำดับชั้น เจ้าหน้าที่​ตำรวจทั้งสาม ได้รับคำสั่งให้ปฏิบัติหน้าที่ในการนี้ โดยมีผู้ควบคุม เป็นการตั้งจุดตรวจ​โดยเปิดเผย มีการวางกรวยบังคับช่องทางเดินรถให้ตรงมายังจุดตรวจ กับมีแผงกั้นที่มี​เครื่องหมายจราจรว่า “หยุด” และสัญญาณไฟแสดงให้เห็นว่าเป็นจุดตรวจที่ตั้งโดยเจ้า​พนักงานตำรวจ ทั้งผู้ควบคุมเป็นเจ้าพนักงานชั้นสัญญาบัตรที่ประจำอยู่จุดตรวจ อัน​เป็นการปฏิบัติ ตามมาตรการที่กำหนดโดยผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ การตั้งจุดตรวจนี้​เป็นไปโดยชอบด้วยระเบียบข้อบังคับที่เกี่ยวข้องแล้ว การที่ไม่ปรากฏแผ่นป้ายแสดงยศ ​ชื่อ ชื่อสกุล และตำแหน่งเจ้าพนักงานตำรวจที่ประจำจุดตรวจแม้จะเป็นข้อบกพร่องแต่ก็​ไม่ถึงขนาดทำให้การตั้งจุดตรวจดังกล่าวกลายเป็นจุดที่ไม่ชอบด้วยกฎระเบียบแต่อย่าง​ใด/สภาพการตั้งจุดตรวจประสงค์จะตรวจยานพาหนะและบุคคลที่โดยสารมาด้วย อันเป็น

มาตรการในการป้องกันและปราบปราม อาชญากรรมตามอำนาจหน้าที่ของเจ้าพนักงานตำรวจเป็นหลัก หา​ได้มีเจตนาพิเศษเพื่อจะก่อให้เกิดความเสียหายแก่ใครหรือผู้หนึ่งผู้ใดหรือโดยทุจริต เพื่อหวังส่วนแบ่งรายได้​จากเงินค่าปรับที่เปรียบเทียบปรับจากผู้สัญจรบนถนนดังกล่าว มีบุคคลผู้ก่อกวนเป็นฝ่ายเดินเข้าไปสอบถาม​ถึงความชอบด้วยระเบียบของการตั้งจุดตรวจ ทั้งๆที่ตนเองไม่ใช่ผู้ขับขี่ยานพาหนะผ่านจุดตรวจและถูกเรียก​ให้หยุดเพื่อขอตรวจค้น เป็นไปในลักษณะที่ผู้ก่อกวนพูดจาต่อล้อต่อเถียงไม่รับฟังเหตุผลและคำชี้แจงของ​เจ้าพนักงานตำรวจ มีการใช้คำพูดทำนองยั่วยุ ซ้ำๆและใช้คำถามนำเพื่อให้เจ้าพนักงานตำรวจตอบคำถาม​ตามที่ต้องการ โดยระหว่างนั้นผู้ก่อกวนก็ใช้กล้องในโทรศัพท์เคลื่อนที่บันทึกภาพเคลื่อนไหวพร้อมบทสนทนา​ถ่ายทอดสดผ่านแอปพลิเคชั่นเฟซบุ๊ก เพื่อให้สมาชิกผู้เข้าชมทางแอปพลิเคชั่นดังกล่าวเห็นเหตุการณ์ไป​พร้อมกัน พฤติการณ์ดังกล่าวส่อไปทำนองก่อความเดือดร้อนและรบกวนการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าพนักงาน​โดยไม่มีเหตุสมควร ซึ่งผิดวิสัยที่วิญญูชนพึงปฏิบัติ กรณีจึงมีเหตุอันควรที่เจ้าพนักงานตำรวจที่ปฏิบัติหน้าที่​อยู่ในขณะนั้นจะสงสัยว่าผู้ก่อกวนมีสิ่งของที่เกี่ยวกับการกระทำผิดใดไว้ในครอบครอง หรือเสพสิ่งเสพติด ​หรือวัตถุออกฤทธิ์ใดหรือไม่ การที่เจ้าหน้าที่ตำรวจขอตรวจค้นตัวผู้ก่อกวนก็ดี ขอตรวจสอบบุคคลโดยให้​แสดงบัตรประจำตัวประชาชนก็ดี ขอตรวจหาสารเสพติดจากปัสสาวะของผู้ก่อกวนทั้งในที่เกิดเหตุก็ดี รวมทั้ง​การขอตรวจหาสารเสพติดอื่นๆจากปัสสาวะของผู้ก่อกวนที่สถานีตำรวจก็ดี ล้วนเป็นการปฏิบัติไปตามกรอบ​อำนาจหน้าที่ของเจ้าพนักงานโดยชอบตามป.วิ.อ.มาตรา93(เทียบคำพิพากษาศาลฎีกาที่4285- ​4286/2565)

ถาม: หากข้อเท็จจริงตามข้อ 4.ได้ความว่ามีบุคคลไลฟ์เฟชบุ๊กด่าทอเจ้าหน้าที่ตำรวจในการ​ตั้งจุดตรวจด้วยถ้อยคำหยาบคายและไม่มีอำนาจหน้าที่เช่นนี้จะมีความผิดอย่างไรบ้างหรือไม่

ตอบ: ถึงแม้การถ่ายรูปถ่ายคลิปเจ้าหน้าที่ตำรวจในขณะปฏิบัติหน้าที่ไม่มีกฎหมายบัญญัติ​เป็นความผิดก็ตาม นั้นหมายถึงการถ่ายไว้เพื่อตรวจสอบหรือไว้เป็นพยานหลักฐานเฉพาะ​ตนเท่านั้น/ หากเป็นการถ่ายเจ้าหน้าที่ตำรวจในขณะปฏิบัติหน้าที่แล้วนำไปไลฟ์เฟซบุ๊คด่า​ทอ ก็เข้าข่ายเป็นความผิดฐานดูหมิ่นเจ้าพนักงานในขณะปฏิบัติหน้าที่ตาม ป.อ.มาตรา ​136 ที่บัญญัติว่า"ผู้ใดดูหมิ่นเจ้าพนักงานซึ่งกระทำการตามหน้าที่ หรือเพราะได้กระทำการ​ตามหน้าที่ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้ง​ปรับ"

กรณีการไลฟ์เฟซบุ๊คถือว่าเป็นการนำข้อมูลเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์/และข้อมูลนั้นไม่เป็น​ความจริงอาจเข้าข่ายผิดตาม พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์

มาตรา 14 ที่บัญญัติว่า "ผู้ใดกระทําความผิดที่ระบุไว้ดังต่อไปนี้ ต้องระวางโทษจําคุกไม่​เกินห้าปี หรือปรับไม่เกินหนึ่งแสนบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

(1)โดยทุจริต หรือโดยหลอกลวง นําเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์​ที่บิดเบือนหรือปลอมไม่ว่าทั้งหมดหรือบางส่วน หรือข้อมูลคอมพิวเตอร์อันเป็น​เท็จ โดยประการที่น่าจะเกิดความเสียหายแก่ประชาชน อันมิใช่การกระทําความผิด​ฐานหมิ่นประมาทตามประมวลกฎหมายอาญา..." และถือเป็นการละเมิดข้อมูลส่วน​บุคคลซึ่งตาม พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล มาตรา 19 ระบุว่า " ผู้ควบคุม​ข้อมูลส่วนบุคคลจะกระทำการเก็บรวบรวม ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลไม่ได้​หากเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคลไม่ได้ให้ความยินยอมไว้ก่อนหรือในขณะนั้น เว้นแต่​บทบัญญัติแห่งพระราชบัญญัตินี้หรือกฎหมายอื่นบัญญัติให้กระทำได้..."

ผู้ไลฟ์เฟซบุ๊คจะใช้หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลอาจมีความผิดตามมาตรา ​27 ที่ระบุว่า "ห้ามมิให้ผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคลใช้หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคล ​โดยไม่ได้รับความยินยอมจากเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคล เว้นแต่เป็นข้อมูลส่วน​บุคคลที่เก็บรวบรวมได้โดยได้รับยกเว้นไม่ต้องขอความยินยอมตามมาตรา24 ​หรือมาตรา 26..."

พลตำรวจตรีไพศาล ลือสมบูรณ์

รองผู้บัญชาการตำรวจภูธรภาค ๕

ผู้จัดทำ/ด้วยความรัก